زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

کشف المراد (تعلیقات حسن‌زاده)





شرح تجرید الاعتقاد (مع التعلیقات)»، توسط علامه حلی ، به زبان عربی و در موضوع کلام اسلامی، به انگیزه حل مشکلات و باز کردن پیچیدگی‌های عبارات تجرید الاعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی ، تالیف شده است.


۱ - معرفی اجمالی



تعلیقات استاد حسن زاده آملی بر این کتاب، در آخر آن ذکر شده است.
فاضل قوشچی ، در اهمیت این کتاب، می‌گوید: اگر کشف المراد علامه نبود، ما نظریات خواجه طوسی را درک نمی‌کردیم.

۲ - ساختار



کتاب، در شش مقصد تدوین یافته و هر مقصد، دارای فصول و مسائل مختلفی است.

۳ - گزارش محتوا



مقصد اول کتاب، در مورد امور عامه است و دارای سه فصل می‌باشد:
فصل اول، در باره وجود و عدم است. این بحث، در قالب چهل و هفت مسئله مطرح شده که اولین مسئله آن، در مورد ناممکن بودن تعریف حقیقی هستی و نیستی و آخرین مسئله آن، در باره راه نداشتن نیستی در موجود قدیم است.
فصل دوم، در مورد ماهیت و لوحق آن است. این فصل، دارای یازده مسئله است که اولین آنها، در مورد سه اصطلاح ماهیت، حقیقت و ذات است و آخرین آنها، در باره تقابل می‌باشد.
فصل سوم، در مورد علت و معلول است. این فصل، دارای هفده مسئله است که اولین آنها، در باره تعریف علت و معلول و آخرین آنها، در این است که نیاز معلول به علت، در هستی است، نه در نیستی.
مقصد دوم، در مورد جواهر و اعراض و دارای پنج فصل است: فصل اول آن، در باره جواهر و دارای یازده مسئله است که اولین آنها، در باره تقسیم بندی ممکنات در یک نگاه کلی و آخرین آنها، در مورد جهت می‌باشد.
فصل دوم، در باره اجسام است و دارای سه مسئله می‌باشد: اجسام فلکیه، عناصر بسیطه و مرکبات.
فصل سوم، در مورد بقیه احکام اجسام و دارای شش مسئله است که اولین آنها، در باره متناهی بودن اجسام و آخرین آنها، در مورد حادث بودن اجسام می‌باشد.
فصل چهارم، در مورد جوهرهای مجرد و دارای چهارده مسئله است که اولین آنها، در باره عقول مجرد و آخرین آنها، در مورد انواع قوای باطنی متعلق به ادراکات جزیی می‌باشد.
فصل پنجم، در مورد اعراض و دارای نه مسئله است که اولین آنها، در باره منحصر بودن اعراض در نه قسم و آخرین آنها، در مورد دو مقوله فعل و انفعال می‌باشد.
مقصد سوم، در باره اثبات صانع و آثار و صفات وی است و سه فصل دارد: فصل اول، در مورد وجود خدا و فصل دوم، در مورد صفات خدا و دارای بیست و یک مسئله است که اولین آنها، در باره قدرت خدا و آخرین آنها، در زمینه بقیه صفات وی، همچون جود ، ملک و... می‌باشد.
فصل سوم، در مورد افعال خدا و دارای هجده مسئله است که اولین آنها، در زمینه اثبات حسن و قبح عقلی و آخرین آنها، در رابطه با اصلح است.
مقصد چهارم، در باره نبوت و دارای هفت مسئله است که اولین آنها، در مورد حسن بعثت و آخرین آنها، در باره نبوت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌باشد.
مقصد پنجم، در مورد امامت و دارای هشت مسئله است که اولین آنها، در باره وجوب نصب امام بر خدا و آخرین آنها، در مورد امامت سایر ائمه غیر از علی علیه‌السّلام می‌باشد.
مقصد ششم، در باره معاد ، وعد ، وعید و مطالب مرتبط با آن است و دارای شانزده مسئله است که اولین آنها، در باره امکان آفرینش جهانی دیگر و آخرین آنها، در مورد امر به معروف و نهی از منکر می‌باشد.
از آن جا که کتاب تجرید و شرح آن، بر مبنای حکمت مشاء ، تنظیم شده است و دارای اشکالات عدیده‌ای است که احیانا برخی از آنها با توحید صمدی منافات دارد، استاد علامه، در تعلیقات خویش، علاوه بر ایضاح مطالب، به نقد و بررسی سخنان خواجه و علامه می‌پردازد، سپس نظریه محققان عرفا را به طور موجز به علاقه مندان معارف الهی ارائه می‌دهد.

۴ - پانویس


 
۱. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۲۱.    
۲. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۸۵.    
۳. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۱۱۴.    
۴. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۱۳۷.    
۵. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۱۵۶.    
۶. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۱۶۷.    
۷. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۱۷۶.    
۸. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۲۰۲.    
۹. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۲۷۹.    
۱۰. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۲۸۱.    
۱۱. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۳۰۲.    
۱۲. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۳۴۵.    
۱۳. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۳۶۱.    
۱۴. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، علامه حلی، ص۳۹۹.    


۵ - منبع



نرم افزار مجموعه آثار علامه حسن‌زاده آملی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.